Η ΚΛΙΜΑΚΑ
Η κλίμακα είναι η αναλογία που υπάρχει ανάμεσα σε μια απόσταση μετρημένη πάνω στο έδαφος και την αναπαράστασή της πάνω στο χάρτη.Ο χάρτης είναι επομένως η σμίκρυνση μικρής ή μεγάλης μερίδας της γήινης επιφάνειας.Η κλίμακα επιτρέπει τον υπολογισμό της απόστασης που χωρίζει δύο σημεία, έχει υπολογισθεί πάνω σε μια επίπεδη επιφάνεια και είναι μια ευθύγραμμη απόσταση η οποία φυσικά δεν παίρνει υπόψη της το ανάγλυφο. Άρα δεν πρόκειται λοιπόν για την πραγματική απόσταση αλλά για μια τοπογραφική απόσταση. Παρ’ όλα αυτά, όταν ένα ανάγλυφο δεν παρουσιάζει μεγάλη ποικιλία, η διαφορά ανάμεσα στην τοπογραφική απόσταση και την πραγματική είναι μικρή. Παράδειγμα: Ας υποθέσουμε ότι έχουμε ένα χάρτη της κλίμακας 1:25.000. Το ένα εκατοστό στον χάρτη αντιστοιχεί με 250 μέτρα πάνω στο έδαφος. Το ένα χιλιοστό στο χάρτη αντιστοιχεί με 25 μέτρα πάνω στο έδαφος. Αν δύο σημεία στον χάρτη έχουν μεταξύ τους απόσταση 8,7 εκατοστά, η τοπογραφική απόσταση θα είναι 8,7Χ250=2.175 μέτρα. Αντιστρόφως ανάλογα αν στην πραγματικότητα, δύο σημεία έχουν μεταξύ τους απόσταση 3.650 μέτρα, στον χάρτη η απόσταση αυτή θα είναι 3650 / 250=14,6 εκατοστά. Πρέπει να γνωρίζουμε την τοπογραφική απόσταση διότι χρησιμεύει να προγραμματίσουμε μιά μακρινή πεζοπορία που θα γίνει σ’ ένα μέρος με ανάγλυφο το οποίο δεν παρουσιάζει πολλές μορφολογικές ανωμαλίες.Μια καλή βάση υπολογισμού είναι να θεωρήσουμε ως μέση ταχύτητα πεζοπορίας τα 4χλμ/ώρα. Μερικές πυξίδες φέρουν υποδιαιρέσεις σε εκατοστά και ακόμη διάφορες κλίμακες οι οποίες χρησιμοποιούνται συχνά: 1:20.000, 1:25.000, 1:50.000. Ο υπολογισμός της απόστασης γίνεται πιό άνετα με την βοήθεια ενός καμπυλόμετρου. Είναι ένα όργανο μέτρησης που μοιάζει με ένα τροχίσκο ζαχαροπλαστικής και το οποίο λαμβάνοντας υπόψη του την κλίμακα, επιτρέπει, ακολουθώντας τους ελιγμούς μιάς πορείας, την εκτίμηση της απόστασης που διανύθηκε. Διαφορετικά, τοποθετήστε πάνω στο σχέδιο του χάρτη ένα σπάγκο ή ένα νήμα μαλλιού και κατόπιν τεντώστε το κατά μήκος της κλίμακας για να μετρήσετε την απόσταση.
Μέτρηση βήματος
Σε μερικές περιστάσεις (π.χ. για τις πορείες με πυξίδα) είναι σημαντικό όχι μόνο να υπολογιστεί αυστηρά η τοπογραφική απόσταση, αλλά εξίσου να εκτιμηθεί με ακρίβεια η απόσταση που διανύθηκε κατά διαστήματα εκατό μέτρων. Γι’ αυτό το λόγο μετρούμε το βήμα μας. Αυτό σημαίνει ότι υπολογίζουμε τον αριθμό βημάτων που χρειάζονται για να διατρέξουμε η περπατήσουμε μια απόσταση 100 μέτρων. Ο διασκελισμός «διπλών βημάτων» είναι πιό εύκολο να μετρηθεί γιατι μετράμε πάντα το ίδιο πόδι. (Γενικά, ο αριθμός διπλών βημάτων για τα 100 μέτρα είναι ανάμεσα στα 50 και 60, ανάλογα με το μέγεθος των δρασκελισμών). Για να είμαστε σίγουροι για την αξιοπιστία της διαδικασίας, είναι καλύτερα να έχουμε κάνει πριν πολλές δοκιμές διανύοντας μια απόσταση εκατό μέτρων πάνω σε ένα τμήμα ευθείας γραμμής, π.χ. μέσα στον στίβο από το να δοκιμάζουμε στην τύχη δρασκελιές υποτίθεται ενός μέτρου έχοντας το βλέμμα καρφωμένο στο έδαφος.
Προσανατολισμός με τον ήλιο
Υπάρχει η καθιερωμένη ώρα και η ηλιακή (δηλαδή αυτή του ρολογιού και αυτή του ηλιακού ρολογιού. Τον χειμώνα, η καθιερωμένη ώρα βρίσκεται μια ώρα μπροστά από την ηλιακή, ενώ το καλοκαίρι δύο. Πριν προχωρήσουμε στην πράξη επομένως, θα πρέπει να αφαιρέσουμε από το ρολόι μας μια ώρα τον χειμώνα και δύο ώρες το καλοκαίρι. Μετά από αυτό δεν θα ασχοληθούμε καθόλου με τον μεγάλο δείκτη αλλά με τον μικρό, και πιο συγκεκριμένα με τον αριθμό 12 και με τη θέση τού ήλιου. Ευθυγραμμίστε το μικρό δείκτη με τη διεύθυνση του ήλιου. Η διχοτόμος της γωνίας που σχηματίζεται από το μικρό δείκτη και τον αριθμό 12 δίνει την κατεύθυνση του Νότου και η προέκτασή της τον Βορρά
Προσανατολισμός με τον πολικό αστέρα
Θα πρέπει πρώτα να βρούμε τη Μεγάλη Άρκτο, η οποία μοιάζει αόριστα με μια κατσαρόλα και κατόπιν να επεκτείνουμε πέντε φορές την απόσταση μέχρι τον Πολικό Αστέρα.Ο γεωγραφικός Βορράς ή βορράς του χάρτη είναι η κατεύθυνση που δίνεται από τον μεσημβρινό. Ο γεωγραφικός Βορράς από την άκρη του φύλλου. Αν ο χάρτης είναι καλά διπλωμένος τα τσακίσματα αναπαριστούν επίσης τους μεσημβρινούς. Αντίθετα, ο Μαγνητικός Βορράς ή Πραγματικός Βορράς είναι η κατεύθυνση που δείχνει η μαγνητική βελόνα της πυξίδας. Ο Μαγνητικός Βορράς βρίσκεται λίγο προς τα δυτικά του Γεωγραφικού Βορρά. Η γωνία που σχηματίζεται από την κατεύθυνση του Γεωγραφικού και του Μαγνητικού Βορρά ονομάζεται μαγνητική απόκλιση. Στους ειδικούς χάρτες προσανατολισμού ο Βορράς πάνω στον χάρτη είναι ο ίδιος με τον μαγνητικό Βορρά, έχει συνυπολογισθεί και συνεπώς δεν χρειάζετε να κάνουμε υπολογισμούς.
Η μαγνητική απόκλιση
Η μαγνητική μάζα που έλκει την μαγνητική βελόνη της πυξίδας ενεργοποιείται από μια διαρκή κυκλική κίνηση η οποία έχει σαν συνέπεια να μεταβάλλει τη γωνία απόκλισης αυξάνοντας ή μειώνοντας την. Η τιμή αυτής της ετήσιας μεταβολής ορίζεται με ακρίβεια πάνω στο χάρτη για το έτος έκδοσης και επιτρέπει τον υπολογισμό της μαγνητικής απόκλισης για το τρέχον έτος.παράδειγμα: Αν υποθέσουμε ότι το 1984 η απόκλιση είναι 2ο52’ και η ετήσια μείωση είναι 4’. το 1988, η απόκλιση θα είναι: 1988-1984=4, 4’Χ4’=16’. Επομένως: 2ο52’-16=2ο36’ το 1988 (την 1η Ιανουαρίου). Όταν πρόκειται για πορεία με πυξίδα θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας την μαγνητική απόκλιση. Πράγματι, είναι ανώφελο να βαζουμε στόχους των οποίων η ακρίβεια είναι ήδη πολύ σχετική, πάνω σε μια λανθασμένη γωνία, ακόμη κι αν η διαφορά με την μαγνητική πρόοδο της στιγμής είναι ελάχιστη.
Η ΠΥΞΙΔΑ
Η πυξίδα δείχνει διαρκώς την κατεύθυνση του Μαγνητικού Βορρά. Οι υποδιαιρέσεις του καντράν (σε μοίρες, βαθμούς ή χιλιοστά) επιτρέπουν την ένδειξη μιας γωνίας ή την ανάγνωση της όταν αυτή βρίσκεται απέναντι από τον δείκτη ανάγνωσης. Οι γραμμές στον πυθμένα της πυξίδας ευθυγραμμίζονται με την κατεύθυνση του Γεωγραφικού Βορρά. Τα εκατοστά χρησιμεύουν στη μέτρηση των τοπογραφικών αποστάσεων. Έτσι εφοδιασμένη, η πυξίδα χρησιμεύει επίσης και σαν μοιρογνωμόνιο.Μέτρηση γωνίαςΑς υποθέσουμε ότι το Α είναι τό σημείο όπου βρισκόμαστε και το Β είναι το σημείο που θέλουμε να φτάσουμε. Ευθυγραμμίστε την πυξίδα με τη ευθεία ΑΒ. Το βέλος κατεύθυνσης είναι παράλληλα με την ευθεία ΑΒ. Γυρίστε το καντράν με τρόπο ώστε να φέρετε το Ν(Β) του Βορρά του καντράν στο άνω μέρος του χάρτη θέτοντας τις γραμμές του πυθμένα της πυξίδας παράλληλα προς την άκρη του χάρτη. Χο είναι η γωνία που σχηματίζεται από την κατεύθυνση του Γεωγραφικού Βορρά με την κατεύθυνση της πορείας. Παρατήρηση: Η γωνία Χο είναι το αζιμούθιο. Είναι μια γωνία κατεύθυνσης. Γωνία κατεύθυνσης είναι η γωνία που σχηματίζεται από την κατεύθυνση του Βορρά και αυτή της πορείας. Παρατήρηση: Η πορεία με πυξίδα απαιτεί τη χρησιμοποίηση του αζιμούθιου, με άλλα λόγια πρέπει να λάβουμε υπόψη μας τη μαγνητική απόκλιση. Για να λάβουμε ένα αζιμούθιο πρέπει να προσθέσουμε τη μαγνητική απόκλιση στη γωνία κατεύθυνσης. Έστω 64ο+1ο32’=65ο32’ Θα πρέπει να ξέρουμε ότι:όταν ο μαγνητικός Βορράς βρίσκεται στα δυτικά του Γεωγραφικού Βορρά, προσθέτουμε τη μαγνητική απόκλιση στη γωνία κατεύθυνσης. Όταν ο Μαγνητικός Βορράς βρίσκεται στα ανατολικά του Γεωγραφικού Βορρά αφαιρούμε την απόκλιση από την γωνία κατεύθυνσης.Πορεία με πυξίδαΦέρτε το αζιμούθιο απέναντι από το δείκτη ανάγνωσηςΔιπλώστε τον χάρτη, δεν χρησιμεύει πια σε τίποτε, και χρησιμοποιήστε την μαγνητική βελόνη. Περιστρέψτε την πυξίδα οριζοντίως με τρόπο ώστε να φέρετε τη μαγνητική βελόνη παράλληλα με τό Ν(Β) του Βορρά και προχωρήστε προς την κατεύθυνση που δείχνει το βέλος κατεύθυνσης ή γραμμή στόχευσης. Παρατηρήσεις: Όσο περισσότερο σημαντική είναι η απόσταση που έχουμε να διανύσουμε, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος να απομακρυνθούμε από την ιδανική κατεύθυνση.Είναι σημαντικό, λοιπόν, να σημαδεύουμε σημεία επανεύρεσης. (Σε περίπτωση ομίχλης, τοποθετείστε κάποιον στα όρια ορατότητας, αρκετά κοντά, ώστε να μην απομακρυνθείτε πολύ από τον ιδανικό άξονα. Αυτό για να αποφύγετε να περάσετε δίπλα από μια σημαδούρα ή ένα καταφύγιο χωρίς να το δείτε). Πρέπει επίσης να ανανεώνουμε επιμελώς τους στόχους σε κάθε σημείο επανεύρεσης. Μη χρησιμοποιείτε ποτέ ένα σημείο επανεύρεσης που είναι πέρα από τον στόχο γιατί είναι αδύνατο να βαδίζει κανείς ολόισια ακόμη και όταν το έδαφος προσφέρεται.Ο τριγωνισμόςΕίναι η διαδικασία που μας επιτρέπει να καθορίσουμε τη θέση μας πάνω στο έδαφος σε περίπτωση που λείπουν πλησίον διακριτά αντικείμενα και ευπροσδιόριστα σημεία επανεύρεσης. Βρείτε πάνω στο έδαφος χαρακτηριστικά σημεία επανευρέσεως τα οποία αναφαίνονται πάνω στο χάρτη. Πάρτε το αζιμούθιο αυτών των σημείων. (Δύο αρκούν αν βρισκόμαστε πάνω σε ένα δρόμο, μια παρυφή κλπ, σ’ ένα σημείο που βρίσκεται πάνω στην κάθετο μιας από τις κατευθύνσεις που διαλέξαμε). Στοχεύστε το σημείο με το βέλος στόχευσης της πυξίδας. Γυρίστε το καντράν με τρόπο ώστε να φέρετε το Ν(Β) του Βορρά παράλληλα μέ το μηδέν της υποδιαίρεσης απέναντι από την μαγνητική βελόνη. Είτε μπορέσουμε, είτε όχι να διαβάσουμε την τιμή της γωνίας που λάβαμε, δεν αλλάζει τίποτε στην ποιότητα της στόχευσης. Τοποθετείστε την πυξίδα έναντι του σημείου στόχευσης που αναφαίνεται πάνω στο χάρτη. (Δεν θα ασχοληθούμε καθόλου με την μαγνητική βελόνη) Περιστρέψτε την πυξίδα με τρόπο ώστε να τοποθετήσετε παράλληλα τις γραμμές στον πυθμένα της πυξίδας με την άκρη του χάρτη και χαράξτε με το μολύβι μια γραμμή από το στοχευμένο σημείο ως αυτό που βρίσκεστε.Προσοχή στην απόκλισηΑπό το έδαφος στο χάρτη, πρέπει να αφαιρέσουμε τη μαγνητική απόκλιση. Πρέπει να μετατρέψουμε το αζιμούθιο σε γωνία κατεύθυνσης.Υπενθύμιση: Αυτό ισχύει για το Μαγνητικό Βορρά που εξελίσσεται δυτικά του Γεωγραφικού Βορρά. Στην αντίθετη περίπτωση, η πράξη αντιστρέφεται.Ξαναρχίστε την πράξη με ένα δεύτερο σημείο, κατόπιν προεκτείνετε τις ευθείες που έχετε μέχρι να διασταυρωθούν. Βρείτε μ’ αυτόν τον τρόπο την θέση σας.Προσανατολισμός του χάρτη χωρίς τη βοήθεια πυξίδαςΟ προσανατολισμός του χάρτη χωρίς την πυξίδα γίνεται με την τοποθέτηση των αξόνων σε συμφωνία με γεωγραφικά σημεία πάνω στο έδαφος. Με άλλα λόγια, βρίσκουμε πάνω στο έδαφος τα χαρακτηριστικά σημεία που φαίνονται εξίσου πάνω στο χάρτη και τα τοποθετούμε παράλληλα. Η πράξη αυτή δεν απαιτεί απαραίτητα να γνωρίζουμε το σημείο στάσης μας, αλλά σε περίπτωση που χρειαστεί μας επιτρέπει να το καθορίσουμε.Καθορισμός της θέσης μας.Ας υποθέσουμε ότι ο χάρτης είναι προσανατολισμένος αλλά δεν ξέρετε ακριβώς που βρίσκεστε. Παρατηρείστε τα χαρακτηριστικά της επανεύρεσης που σας επέτρεψαν να προσανατολίσετε το χάρτη και καθορίσετε κι άλλα τα οποία όλο και πιό πολύ βρίσκονται κοντά στο μέρος όπου βρίσκεστε. Προχωρείστε από το πιό μακρινό στο πιό κοντινό. Κατόπιν, παρατηρείστε το έδαφος τριγύρω σας μέχρι να μπορέσετε να αναγνωρίσετε τις φόρμες του κάτω από τα πόδια σας. Αν έχετε ακόμη κάποια αμφιβολία, διευθετείστε το πρόβλημα προσεγγίζοντας το πιο κοντινό αναγνωρισμένο χαρακτηριστικό σημείο.
ΣΥΝΗΘΕΙΑ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΧΑΡΤΗ
Την πρώτη φορά ο αρχάριος θα ήταν προτιμότερο να συγκρίνει το χάρτη με ένα μέρος που του είναι ήδη γνωστό, έτσι ώστε να ξεπεράσει εύκολα σύντομες φάσεις περιπλάνησης καθορίζοντας τη θέση του ακριβώς σε ορισμένα σημεία εύκολα αναγνωρίσιμα και γνωστά από τον ίδιο. Για να ελέγξει την αξιοπιστία των εκτιμήσεών του θα σταματήσει ανάμεσα σε δύο γνωστά σημεία θα σημειώσει την υποτιθέμενη θέση του στο δρομολόγιο και θα την επαληθεύσει συγκρίνοντας την απόσταση που μέτρησε πάνω στο χάρτη με αυτή που του μένει να διανύσει ως το επόμενο γνωστό σημείο. Για να είναι τελείως αξιόπιστη η άσκηση αυτή απαιτείται προηγούμενα η καταμέτρηση του βήματος. Ωστόσο, για μια πολύ σύντομη απόσταση, μπορούμε να δουλέψουμε στηριζόμενοι σε εκτιμήσεις (Προσοχή! Αυτού του είδους η προσέγγιση αποκλείεται στην περίπτωση πορείας με πυξίδα). Αφού θα έχει κατορθώσει αυτά, ο προχωρημένος αθλητής θα ξεκινήσει για περιπέτεια πάνω σε δρομολόγια ανεξερεύνητα. Πρώτα στους δρόμους, κατόπιν στα μονοπάτια και τέλος εκτός δρομολογίων με σημαδούρες. Τέλος θα δοκιμάσει τις ικανότητές του κατά τον αγώνα προσανατολισμού με υποχρεωτική χρήση πυξίδας.
ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΔΡΟΜΟΛΟΓΙΩΝ
Το ωρολόγιο πρόγραμμα: γίνεται σε σχέση με τη απόσταση που έχουμε να διανύσουμε σε επίπεδο μέρος και με την ανωφέρεια του βουνού στο οποίο θα ανεβούμε και μάλιστα έναν συνδυασμό των δύο αυτών παραμέτρων. Για να φτιάξουμε ένα ωρολόγιο πρόγραμμα, είναι λοιπόν σημαντικό να υπολογίσουμε τις αποστάσεις και τις διαφορές επιπέδου στο χάρτη, στηριζόμενοι στην κλίμακα, στην ισοδιάσταση των ισοϋψών καμπυλών και τα ύψη. Γενικά μη διστάσετε να υπολογίσετε περισσότερο χρόνο έτσι ώστε να φτάσετε αν όχι νωρίτερα τουλάχιστον στην προβλεπόμενη ώρα!
ΠΟΡΕΙΑ ΜΕ ΠΥΞΙΔΑ
Όλοι όσοι ασχολούνται σχετικά γνωρίζουν ότι στο θέμα προσανατολισμού η πορεία με πυξίδα είναι η πιό λεπτή και η πιό τυχαία πράξη αλλά και το μόνο και καλύτερο μέσο για να φτάσει κανείς στο στόχο που καθόρισε κάτω από συνθήκες κακής ορατότητας καθώς και σε ορισμένες καθορισμένες εκ των προτέρων καταστάσεις κατά τον αγώνα προσανατολισμού.Σημεία προσοχήςΤον πίνακα πορείας τον ετοιμάζουμε πριν πέσουμε σε κακοκαιρία δηλαδή την προηγούμενη μέρα στο καταφύγιο. Υποχρεωτικό υλικό: χάρτης, πυξίδα, αλτίμετρο, καμπυλόγραμμο και μολύβι. Η πορεία με πυξίδα στους παγετώνες και με ομίχλη συσσωρεύει όλες τις δυσκολίες του είδους.Προφυλάξεις-Συνηθισμένα λάθηΔιαβάστε προσεκτικά τις υποδιαιρέσεις του καμπυλλόγραμου και της πυξίδας. Στην πυξίδα, είναι χαραγμένες ανά δύο μοίρες ενώ οι αριθμοί επαναφέρονται στις ζυγές δεκάδες κάθε 20 μοίρες. Θυμηθείτε: Το μηδέν των υποδιαιρέσεων του μοιρογνωμονίου και του (Ν)Β του Βορρά της πυξίδας τοποθετούνται με κατεύθυνση προς το άνω μέρος του χάρτη, όπως οι δείκτες του ρολογιού στο δώδεκα. Κατά την πορεία με πυξίδα μην ξεχνάτε την μαγνητική απόκλιση. Μη την λάβετε υπόψη σας αν η πυξίδα έχει σύστημα αντιστάθμισης της απόκλισης. Το φοβερό λάθος των 180ο είναι κλασσικό και τό πιό επίβουλο γιατί γίνεται θα μπορούσαμε να πούμε μηχανικά: Ας υποθέσουμε ότι η πυξίδα δείχνει κατά τύχη μια γωνία 43ο ενώ η γωνία που έχουμε να υπολογίσουμε είναι γύρω στις 225ο. Αφού ευθυγραμμίσουμε λοιπόν την πυξίδα με την κατεύθυνση, οι γραμμές του πυθμένα της πυξίδας είναι ήδη σχεδόν παράλληλες με την κατεύθυνση του Βορρά. Μια μικρή ρύθμιση και οι γραμμές είναι ακριβείς αλλά η κατεύθυνση λανθασμένη! Προσοχή: Ακόμη και ένα έμπειρο αλλά προς στιγμή αφηρημένο άτομο μπορεί να πέσει στην παγίδα σαν αρχάριος. Επαληθεύστε δύο φορές τους υπολογισμούς σας
Η κλίμακα είναι η αναλογία που υπάρχει ανάμεσα σε μια απόσταση μετρημένη πάνω στο έδαφος και την αναπαράστασή της πάνω στο χάρτη.Ο χάρτης είναι επομένως η σμίκρυνση μικρής ή μεγάλης μερίδας της γήινης επιφάνειας.Η κλίμακα επιτρέπει τον υπολογισμό της απόστασης που χωρίζει δύο σημεία, έχει υπολογισθεί πάνω σε μια επίπεδη επιφάνεια και είναι μια ευθύγραμμη απόσταση η οποία φυσικά δεν παίρνει υπόψη της το ανάγλυφο. Άρα δεν πρόκειται λοιπόν για την πραγματική απόσταση αλλά για μια τοπογραφική απόσταση. Παρ’ όλα αυτά, όταν ένα ανάγλυφο δεν παρουσιάζει μεγάλη ποικιλία, η διαφορά ανάμεσα στην τοπογραφική απόσταση και την πραγματική είναι μικρή. Παράδειγμα: Ας υποθέσουμε ότι έχουμε ένα χάρτη της κλίμακας 1:25.000. Το ένα εκατοστό στον χάρτη αντιστοιχεί με 250 μέτρα πάνω στο έδαφος. Το ένα χιλιοστό στο χάρτη αντιστοιχεί με 25 μέτρα πάνω στο έδαφος. Αν δύο σημεία στον χάρτη έχουν μεταξύ τους απόσταση 8,7 εκατοστά, η τοπογραφική απόσταση θα είναι 8,7Χ250=2.175 μέτρα. Αντιστρόφως ανάλογα αν στην πραγματικότητα, δύο σημεία έχουν μεταξύ τους απόσταση 3.650 μέτρα, στον χάρτη η απόσταση αυτή θα είναι 3650 / 250=14,6 εκατοστά. Πρέπει να γνωρίζουμε την τοπογραφική απόσταση διότι χρησιμεύει να προγραμματίσουμε μιά μακρινή πεζοπορία που θα γίνει σ’ ένα μέρος με ανάγλυφο το οποίο δεν παρουσιάζει πολλές μορφολογικές ανωμαλίες.Μια καλή βάση υπολογισμού είναι να θεωρήσουμε ως μέση ταχύτητα πεζοπορίας τα 4χλμ/ώρα. Μερικές πυξίδες φέρουν υποδιαιρέσεις σε εκατοστά και ακόμη διάφορες κλίμακες οι οποίες χρησιμοποιούνται συχνά: 1:20.000, 1:25.000, 1:50.000. Ο υπολογισμός της απόστασης γίνεται πιό άνετα με την βοήθεια ενός καμπυλόμετρου. Είναι ένα όργανο μέτρησης που μοιάζει με ένα τροχίσκο ζαχαροπλαστικής και το οποίο λαμβάνοντας υπόψη του την κλίμακα, επιτρέπει, ακολουθώντας τους ελιγμούς μιάς πορείας, την εκτίμηση της απόστασης που διανύθηκε. Διαφορετικά, τοποθετήστε πάνω στο σχέδιο του χάρτη ένα σπάγκο ή ένα νήμα μαλλιού και κατόπιν τεντώστε το κατά μήκος της κλίμακας για να μετρήσετε την απόσταση.
Μέτρηση βήματος
Σε μερικές περιστάσεις (π.χ. για τις πορείες με πυξίδα) είναι σημαντικό όχι μόνο να υπολογιστεί αυστηρά η τοπογραφική απόσταση, αλλά εξίσου να εκτιμηθεί με ακρίβεια η απόσταση που διανύθηκε κατά διαστήματα εκατό μέτρων. Γι’ αυτό το λόγο μετρούμε το βήμα μας. Αυτό σημαίνει ότι υπολογίζουμε τον αριθμό βημάτων που χρειάζονται για να διατρέξουμε η περπατήσουμε μια απόσταση 100 μέτρων. Ο διασκελισμός «διπλών βημάτων» είναι πιό εύκολο να μετρηθεί γιατι μετράμε πάντα το ίδιο πόδι. (Γενικά, ο αριθμός διπλών βημάτων για τα 100 μέτρα είναι ανάμεσα στα 50 και 60, ανάλογα με το μέγεθος των δρασκελισμών). Για να είμαστε σίγουροι για την αξιοπιστία της διαδικασίας, είναι καλύτερα να έχουμε κάνει πριν πολλές δοκιμές διανύοντας μια απόσταση εκατό μέτρων πάνω σε ένα τμήμα ευθείας γραμμής, π.χ. μέσα στον στίβο από το να δοκιμάζουμε στην τύχη δρασκελιές υποτίθεται ενός μέτρου έχοντας το βλέμμα καρφωμένο στο έδαφος.
Προσανατολισμός με τον ήλιο
Υπάρχει η καθιερωμένη ώρα και η ηλιακή (δηλαδή αυτή του ρολογιού και αυτή του ηλιακού ρολογιού. Τον χειμώνα, η καθιερωμένη ώρα βρίσκεται μια ώρα μπροστά από την ηλιακή, ενώ το καλοκαίρι δύο. Πριν προχωρήσουμε στην πράξη επομένως, θα πρέπει να αφαιρέσουμε από το ρολόι μας μια ώρα τον χειμώνα και δύο ώρες το καλοκαίρι. Μετά από αυτό δεν θα ασχοληθούμε καθόλου με τον μεγάλο δείκτη αλλά με τον μικρό, και πιο συγκεκριμένα με τον αριθμό 12 και με τη θέση τού ήλιου. Ευθυγραμμίστε το μικρό δείκτη με τη διεύθυνση του ήλιου. Η διχοτόμος της γωνίας που σχηματίζεται από το μικρό δείκτη και τον αριθμό 12 δίνει την κατεύθυνση του Νότου και η προέκτασή της τον Βορρά
Προσανατολισμός με τον πολικό αστέρα
Θα πρέπει πρώτα να βρούμε τη Μεγάλη Άρκτο, η οποία μοιάζει αόριστα με μια κατσαρόλα και κατόπιν να επεκτείνουμε πέντε φορές την απόσταση μέχρι τον Πολικό Αστέρα.Ο γεωγραφικός Βορράς ή βορράς του χάρτη είναι η κατεύθυνση που δίνεται από τον μεσημβρινό. Ο γεωγραφικός Βορράς από την άκρη του φύλλου. Αν ο χάρτης είναι καλά διπλωμένος τα τσακίσματα αναπαριστούν επίσης τους μεσημβρινούς. Αντίθετα, ο Μαγνητικός Βορράς ή Πραγματικός Βορράς είναι η κατεύθυνση που δείχνει η μαγνητική βελόνα της πυξίδας. Ο Μαγνητικός Βορράς βρίσκεται λίγο προς τα δυτικά του Γεωγραφικού Βορρά. Η γωνία που σχηματίζεται από την κατεύθυνση του Γεωγραφικού και του Μαγνητικού Βορρά ονομάζεται μαγνητική απόκλιση. Στους ειδικούς χάρτες προσανατολισμού ο Βορράς πάνω στον χάρτη είναι ο ίδιος με τον μαγνητικό Βορρά, έχει συνυπολογισθεί και συνεπώς δεν χρειάζετε να κάνουμε υπολογισμούς.
Η μαγνητική απόκλιση
Η μαγνητική μάζα που έλκει την μαγνητική βελόνη της πυξίδας ενεργοποιείται από μια διαρκή κυκλική κίνηση η οποία έχει σαν συνέπεια να μεταβάλλει τη γωνία απόκλισης αυξάνοντας ή μειώνοντας την. Η τιμή αυτής της ετήσιας μεταβολής ορίζεται με ακρίβεια πάνω στο χάρτη για το έτος έκδοσης και επιτρέπει τον υπολογισμό της μαγνητικής απόκλισης για το τρέχον έτος.παράδειγμα: Αν υποθέσουμε ότι το 1984 η απόκλιση είναι 2ο52’ και η ετήσια μείωση είναι 4’. το 1988, η απόκλιση θα είναι: 1988-1984=4, 4’Χ4’=16’. Επομένως: 2ο52’-16=2ο36’ το 1988 (την 1η Ιανουαρίου). Όταν πρόκειται για πορεία με πυξίδα θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας την μαγνητική απόκλιση. Πράγματι, είναι ανώφελο να βαζουμε στόχους των οποίων η ακρίβεια είναι ήδη πολύ σχετική, πάνω σε μια λανθασμένη γωνία, ακόμη κι αν η διαφορά με την μαγνητική πρόοδο της στιγμής είναι ελάχιστη.
Η ΠΥΞΙΔΑ
Η πυξίδα δείχνει διαρκώς την κατεύθυνση του Μαγνητικού Βορρά. Οι υποδιαιρέσεις του καντράν (σε μοίρες, βαθμούς ή χιλιοστά) επιτρέπουν την ένδειξη μιας γωνίας ή την ανάγνωση της όταν αυτή βρίσκεται απέναντι από τον δείκτη ανάγνωσης. Οι γραμμές στον πυθμένα της πυξίδας ευθυγραμμίζονται με την κατεύθυνση του Γεωγραφικού Βορρά. Τα εκατοστά χρησιμεύουν στη μέτρηση των τοπογραφικών αποστάσεων. Έτσι εφοδιασμένη, η πυξίδα χρησιμεύει επίσης και σαν μοιρογνωμόνιο.Μέτρηση γωνίαςΑς υποθέσουμε ότι το Α είναι τό σημείο όπου βρισκόμαστε και το Β είναι το σημείο που θέλουμε να φτάσουμε. Ευθυγραμμίστε την πυξίδα με τη ευθεία ΑΒ. Το βέλος κατεύθυνσης είναι παράλληλα με την ευθεία ΑΒ. Γυρίστε το καντράν με τρόπο ώστε να φέρετε το Ν(Β) του Βορρά του καντράν στο άνω μέρος του χάρτη θέτοντας τις γραμμές του πυθμένα της πυξίδας παράλληλα προς την άκρη του χάρτη. Χο είναι η γωνία που σχηματίζεται από την κατεύθυνση του Γεωγραφικού Βορρά με την κατεύθυνση της πορείας. Παρατήρηση: Η γωνία Χο είναι το αζιμούθιο. Είναι μια γωνία κατεύθυνσης. Γωνία κατεύθυνσης είναι η γωνία που σχηματίζεται από την κατεύθυνση του Βορρά και αυτή της πορείας. Παρατήρηση: Η πορεία με πυξίδα απαιτεί τη χρησιμοποίηση του αζιμούθιου, με άλλα λόγια πρέπει να λάβουμε υπόψη μας τη μαγνητική απόκλιση. Για να λάβουμε ένα αζιμούθιο πρέπει να προσθέσουμε τη μαγνητική απόκλιση στη γωνία κατεύθυνσης. Έστω 64ο+1ο32’=65ο32’ Θα πρέπει να ξέρουμε ότι:όταν ο μαγνητικός Βορράς βρίσκεται στα δυτικά του Γεωγραφικού Βορρά, προσθέτουμε τη μαγνητική απόκλιση στη γωνία κατεύθυνσης. Όταν ο Μαγνητικός Βορράς βρίσκεται στα ανατολικά του Γεωγραφικού Βορρά αφαιρούμε την απόκλιση από την γωνία κατεύθυνσης.Πορεία με πυξίδαΦέρτε το αζιμούθιο απέναντι από το δείκτη ανάγνωσηςΔιπλώστε τον χάρτη, δεν χρησιμεύει πια σε τίποτε, και χρησιμοποιήστε την μαγνητική βελόνη. Περιστρέψτε την πυξίδα οριζοντίως με τρόπο ώστε να φέρετε τη μαγνητική βελόνη παράλληλα με τό Ν(Β) του Βορρά και προχωρήστε προς την κατεύθυνση που δείχνει το βέλος κατεύθυνσης ή γραμμή στόχευσης. Παρατηρήσεις: Όσο περισσότερο σημαντική είναι η απόσταση που έχουμε να διανύσουμε, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος να απομακρυνθούμε από την ιδανική κατεύθυνση.Είναι σημαντικό, λοιπόν, να σημαδεύουμε σημεία επανεύρεσης. (Σε περίπτωση ομίχλης, τοποθετείστε κάποιον στα όρια ορατότητας, αρκετά κοντά, ώστε να μην απομακρυνθείτε πολύ από τον ιδανικό άξονα. Αυτό για να αποφύγετε να περάσετε δίπλα από μια σημαδούρα ή ένα καταφύγιο χωρίς να το δείτε). Πρέπει επίσης να ανανεώνουμε επιμελώς τους στόχους σε κάθε σημείο επανεύρεσης. Μη χρησιμοποιείτε ποτέ ένα σημείο επανεύρεσης που είναι πέρα από τον στόχο γιατί είναι αδύνατο να βαδίζει κανείς ολόισια ακόμη και όταν το έδαφος προσφέρεται.Ο τριγωνισμόςΕίναι η διαδικασία που μας επιτρέπει να καθορίσουμε τη θέση μας πάνω στο έδαφος σε περίπτωση που λείπουν πλησίον διακριτά αντικείμενα και ευπροσδιόριστα σημεία επανεύρεσης. Βρείτε πάνω στο έδαφος χαρακτηριστικά σημεία επανευρέσεως τα οποία αναφαίνονται πάνω στο χάρτη. Πάρτε το αζιμούθιο αυτών των σημείων. (Δύο αρκούν αν βρισκόμαστε πάνω σε ένα δρόμο, μια παρυφή κλπ, σ’ ένα σημείο που βρίσκεται πάνω στην κάθετο μιας από τις κατευθύνσεις που διαλέξαμε). Στοχεύστε το σημείο με το βέλος στόχευσης της πυξίδας. Γυρίστε το καντράν με τρόπο ώστε να φέρετε το Ν(Β) του Βορρά παράλληλα μέ το μηδέν της υποδιαίρεσης απέναντι από την μαγνητική βελόνη. Είτε μπορέσουμε, είτε όχι να διαβάσουμε την τιμή της γωνίας που λάβαμε, δεν αλλάζει τίποτε στην ποιότητα της στόχευσης. Τοποθετείστε την πυξίδα έναντι του σημείου στόχευσης που αναφαίνεται πάνω στο χάρτη. (Δεν θα ασχοληθούμε καθόλου με την μαγνητική βελόνη) Περιστρέψτε την πυξίδα με τρόπο ώστε να τοποθετήσετε παράλληλα τις γραμμές στον πυθμένα της πυξίδας με την άκρη του χάρτη και χαράξτε με το μολύβι μια γραμμή από το στοχευμένο σημείο ως αυτό που βρίσκεστε.Προσοχή στην απόκλισηΑπό το έδαφος στο χάρτη, πρέπει να αφαιρέσουμε τη μαγνητική απόκλιση. Πρέπει να μετατρέψουμε το αζιμούθιο σε γωνία κατεύθυνσης.Υπενθύμιση: Αυτό ισχύει για το Μαγνητικό Βορρά που εξελίσσεται δυτικά του Γεωγραφικού Βορρά. Στην αντίθετη περίπτωση, η πράξη αντιστρέφεται.Ξαναρχίστε την πράξη με ένα δεύτερο σημείο, κατόπιν προεκτείνετε τις ευθείες που έχετε μέχρι να διασταυρωθούν. Βρείτε μ’ αυτόν τον τρόπο την θέση σας.Προσανατολισμός του χάρτη χωρίς τη βοήθεια πυξίδαςΟ προσανατολισμός του χάρτη χωρίς την πυξίδα γίνεται με την τοποθέτηση των αξόνων σε συμφωνία με γεωγραφικά σημεία πάνω στο έδαφος. Με άλλα λόγια, βρίσκουμε πάνω στο έδαφος τα χαρακτηριστικά σημεία που φαίνονται εξίσου πάνω στο χάρτη και τα τοποθετούμε παράλληλα. Η πράξη αυτή δεν απαιτεί απαραίτητα να γνωρίζουμε το σημείο στάσης μας, αλλά σε περίπτωση που χρειαστεί μας επιτρέπει να το καθορίσουμε.Καθορισμός της θέσης μας.Ας υποθέσουμε ότι ο χάρτης είναι προσανατολισμένος αλλά δεν ξέρετε ακριβώς που βρίσκεστε. Παρατηρείστε τα χαρακτηριστικά της επανεύρεσης που σας επέτρεψαν να προσανατολίσετε το χάρτη και καθορίσετε κι άλλα τα οποία όλο και πιό πολύ βρίσκονται κοντά στο μέρος όπου βρίσκεστε. Προχωρείστε από το πιό μακρινό στο πιό κοντινό. Κατόπιν, παρατηρείστε το έδαφος τριγύρω σας μέχρι να μπορέσετε να αναγνωρίσετε τις φόρμες του κάτω από τα πόδια σας. Αν έχετε ακόμη κάποια αμφιβολία, διευθετείστε το πρόβλημα προσεγγίζοντας το πιο κοντινό αναγνωρισμένο χαρακτηριστικό σημείο.
ΣΥΝΗΘΕΙΑ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΧΑΡΤΗ
Την πρώτη φορά ο αρχάριος θα ήταν προτιμότερο να συγκρίνει το χάρτη με ένα μέρος που του είναι ήδη γνωστό, έτσι ώστε να ξεπεράσει εύκολα σύντομες φάσεις περιπλάνησης καθορίζοντας τη θέση του ακριβώς σε ορισμένα σημεία εύκολα αναγνωρίσιμα και γνωστά από τον ίδιο. Για να ελέγξει την αξιοπιστία των εκτιμήσεών του θα σταματήσει ανάμεσα σε δύο γνωστά σημεία θα σημειώσει την υποτιθέμενη θέση του στο δρομολόγιο και θα την επαληθεύσει συγκρίνοντας την απόσταση που μέτρησε πάνω στο χάρτη με αυτή που του μένει να διανύσει ως το επόμενο γνωστό σημείο. Για να είναι τελείως αξιόπιστη η άσκηση αυτή απαιτείται προηγούμενα η καταμέτρηση του βήματος. Ωστόσο, για μια πολύ σύντομη απόσταση, μπορούμε να δουλέψουμε στηριζόμενοι σε εκτιμήσεις (Προσοχή! Αυτού του είδους η προσέγγιση αποκλείεται στην περίπτωση πορείας με πυξίδα). Αφού θα έχει κατορθώσει αυτά, ο προχωρημένος αθλητής θα ξεκινήσει για περιπέτεια πάνω σε δρομολόγια ανεξερεύνητα. Πρώτα στους δρόμους, κατόπιν στα μονοπάτια και τέλος εκτός δρομολογίων με σημαδούρες. Τέλος θα δοκιμάσει τις ικανότητές του κατά τον αγώνα προσανατολισμού με υποχρεωτική χρήση πυξίδας.
ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΔΡΟΜΟΛΟΓΙΩΝ
Το ωρολόγιο πρόγραμμα: γίνεται σε σχέση με τη απόσταση που έχουμε να διανύσουμε σε επίπεδο μέρος και με την ανωφέρεια του βουνού στο οποίο θα ανεβούμε και μάλιστα έναν συνδυασμό των δύο αυτών παραμέτρων. Για να φτιάξουμε ένα ωρολόγιο πρόγραμμα, είναι λοιπόν σημαντικό να υπολογίσουμε τις αποστάσεις και τις διαφορές επιπέδου στο χάρτη, στηριζόμενοι στην κλίμακα, στην ισοδιάσταση των ισοϋψών καμπυλών και τα ύψη. Γενικά μη διστάσετε να υπολογίσετε περισσότερο χρόνο έτσι ώστε να φτάσετε αν όχι νωρίτερα τουλάχιστον στην προβλεπόμενη ώρα!
ΠΟΡΕΙΑ ΜΕ ΠΥΞΙΔΑ
Όλοι όσοι ασχολούνται σχετικά γνωρίζουν ότι στο θέμα προσανατολισμού η πορεία με πυξίδα είναι η πιό λεπτή και η πιό τυχαία πράξη αλλά και το μόνο και καλύτερο μέσο για να φτάσει κανείς στο στόχο που καθόρισε κάτω από συνθήκες κακής ορατότητας καθώς και σε ορισμένες καθορισμένες εκ των προτέρων καταστάσεις κατά τον αγώνα προσανατολισμού.Σημεία προσοχήςΤον πίνακα πορείας τον ετοιμάζουμε πριν πέσουμε σε κακοκαιρία δηλαδή την προηγούμενη μέρα στο καταφύγιο. Υποχρεωτικό υλικό: χάρτης, πυξίδα, αλτίμετρο, καμπυλόγραμμο και μολύβι. Η πορεία με πυξίδα στους παγετώνες και με ομίχλη συσσωρεύει όλες τις δυσκολίες του είδους.Προφυλάξεις-Συνηθισμένα λάθηΔιαβάστε προσεκτικά τις υποδιαιρέσεις του καμπυλλόγραμου και της πυξίδας. Στην πυξίδα, είναι χαραγμένες ανά δύο μοίρες ενώ οι αριθμοί επαναφέρονται στις ζυγές δεκάδες κάθε 20 μοίρες. Θυμηθείτε: Το μηδέν των υποδιαιρέσεων του μοιρογνωμονίου και του (Ν)Β του Βορρά της πυξίδας τοποθετούνται με κατεύθυνση προς το άνω μέρος του χάρτη, όπως οι δείκτες του ρολογιού στο δώδεκα. Κατά την πορεία με πυξίδα μην ξεχνάτε την μαγνητική απόκλιση. Μη την λάβετε υπόψη σας αν η πυξίδα έχει σύστημα αντιστάθμισης της απόκλισης. Το φοβερό λάθος των 180ο είναι κλασσικό και τό πιό επίβουλο γιατί γίνεται θα μπορούσαμε να πούμε μηχανικά: Ας υποθέσουμε ότι η πυξίδα δείχνει κατά τύχη μια γωνία 43ο ενώ η γωνία που έχουμε να υπολογίσουμε είναι γύρω στις 225ο. Αφού ευθυγραμμίσουμε λοιπόν την πυξίδα με την κατεύθυνση, οι γραμμές του πυθμένα της πυξίδας είναι ήδη σχεδόν παράλληλες με την κατεύθυνση του Βορρά. Μια μικρή ρύθμιση και οι γραμμές είναι ακριβείς αλλά η κατεύθυνση λανθασμένη! Προσοχή: Ακόμη και ένα έμπειρο αλλά προς στιγμή αφηρημένο άτομο μπορεί να πέσει στην παγίδα σαν αρχάριος. Επαληθεύστε δύο φορές τους υπολογισμούς σας
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου